Την Τετάρτη, 8 Οκτώβρη, 58 χρόνια μετά τη δολοφονία του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, πραγματοποιήθηκε στον κινηματογράφο Στούντιο παρουσίαση του βιβλίου του Μπάμπη Ζαφειράτου «Ο ΤΣΕ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ - Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ».
Η εκδήλωση, που συντόνισε ο Βελισσάριος Κοσσυβάκης, άνοιξε με χαιρετισμό ο Πρέσβης της Κούβας στην Ελλάδα Αραμίς Φουέντε Ερνάντες. Ακολούθησε χαιρετισμός από τον πρόεδρο του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου Φιλίας και Αλληλεγγύης Νίκο Καρανδρέα. Ειδικότερα για το βιβλίο μίλησαν οι: Γιώργος Κεντρωτής, συγγραφέας, τέως καθηγητής Θεωρίας της Μετάφρασης στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Βύρων Κώττης, τέως καθηγητής Νέων Ελληνικών και Συγκριτικής Φιλολογίας στα Πανεπιστήμια Ρεν 2, Γκρενόμπλ 3, Νεοελληνικό Ινστιτούτο Σορβόννης 4, Νίκος Μόττας πολιτικός επιστήμονας-συγγραφέας και ο Μπάμπης Ζαφειράτος, ποιητής, συγγραφέας, μεταφραστής. Η εκδήλωση τελείωσε με μουσικό πρόγραμμα με τραγούδια για τον Τσε. Οι ομιλίες υπάρχουν στο youtube,
https://www.youtube.com/@symastev
Χαιρετισμός του Πρέσβη της Κούβας στην Ελλάδα Αραμίς Φουέντε Ερνάντες
Αγαπητοί σύντροφοι,
Η αποψινή βραδιά θα είναι αφιερωμένη στην ποίηση, τιμώντας αυτόν τον εξαιρετικό επαναστάτη που υπήρξε ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, στην 58η επέτειο της πτώσης του στη Βολιβία. Με τη βοήθεια ποιητών και μελετητών, θα εμβαθύνουμε σε αυτή την ακόμη όχι αρκετά γνωστή πτυχή του Τσε Γκεβάρα και για άλλη μια φορά, με την ποίηση ως λάβαρό μας, θα επιβεβαιωθούν οι τεράστιες αξίες του ανθρώπου που ο Φιντέλ χαρακτήρισε ως έναν «ηθικό γίγαντα».
«Ο Τσε», είπε ο σύντροφος Αρμάντο Χαρτ Ντάβαλος, διακεκριμένος κουβανός διανοούμενος και επαναστάτης που τον γνώριζε πολύ καλά, «είναι η πηγή της ποίησης που χρειάζεται ο 21ος αιώνας, επειδή για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, με το παράδειγμα της ζωής του, φώτισε το όνειρο για κάτι που ο κόσμος χρειάζεται να συνειδητοποιήσει, προκειμένου να πραγματοποιήσει τα ιδανικά της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ευημερίας για όλους».
Για να τυποποιήσει την αληθινή γενεαλογία του Τσε, ο Χαρτ δεν μίλησε για τις επικές του μάχες, ούτε για τη διαβόητη απλότητά του σε συνδυασμό με την αναγνωρισμένη τόλμη του να βρίσκεται πάντα στα πιο επικίνδυνα μέρη ή να προτείνεται για τα πιο δύσκολα καθήκοντα. Δεν μίλησε για τις πεποιθήσεις και τις αξίες του, ούτε για την προθυμία του, όπως έλεγε ο Φιντέλ, να αγωνιστεί μέχρι τη νίκη ή να πεθάνει για την ελευθερία των λαών, που τον μετέτρεψε σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς. Μίλησε για τον Τσε ως πηγή ποίησης, ποιητής ο ίδιος, υπό την έννοια ότι γι' αυτόν, το παν επικεντρωνόταν σε ακλόνητο θάρρος, εξαιρετική διάνοια και κουλτούρα, ειλικρίνεια και συντροφικότητα, νόημα της ζωής και της δράσης μετασχηματισμού, που συνέλαβε την Επανάσταση ως την ουσιώδη οδό της ύπαρξής του.
Αυτός που όρισε με εξαιρετική σαφήνεια ότι το να είσαι επαναστάτης σήμαινε να φτάσεις στο υψηλότερο σκαλοπάτι του ανθρώπινου είδους. Ήταν αυτός που πάντα ζούσε ριζωμένος στις αρχές και τις αξίες μιας ασκητικής και αφοσιωμένης ζωής, υπερασπιζόμενος με πάθος την αντίληψη ότι «η Επανάσταση δεν είναι λόγια του αέρα για να επωφεληθείς από αυτήν, αλλά βρίσκεται μέσα στην καρδιά για να πεθάνεις γι' αυτήν». Ο άνθρωπος που ζητούσε από τους νέους φρεσκάδα, δυναμισμό, τόλμη και θράσος, και τους καλούσε να βρίσκονται στην εμπροσθοφυλακή όλων των διεργασιών. Εκείνος που εναρμόνισε στη δική του μορφή και δράση πολλές από τις καλύτερες αξίες του ανθρώπινου γένους.
Θέλω να σας ευχαριστήσω όλους σας για την παρουσία σας και επίσης το σύντροφο Βελισσάριο Κοσσυβάκη για την ευαισθησία, όσον αφορά στην οργάνωση, σε αυτή την περίσταση, με νέες και ανανεωμένες προσεγγίσεις, του φόρου τιμής που αξίζει στον Τσε μιας νέας επετείου για την πτώση του και το πέρασμα στην αιωνιότητα. Ευχαριστώ επίσης τον αγαπητό σύντροφο Μπάμπη Ζαφειράτο για το σημαντικό έργο που επιτέλεσε αφήνοντας ως καρπό αυτό το έργο που σήμερα παρουσιάζεται υπό τον τίτλο ''Ο ΤΣΕ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ - Ο Ποιητής των Ποιητών'', δημοσιευμένη από τον εκδοτικό οίκο NEW STAR.
Ευχαριστώ, βεβαίως, όλους όσους αυτή τη βραδιά θα συνεισφέρουν σημαντικά στοιχεία για τον Τσε Γκεβάρα, την προσωπικότητά του, το ποιητικό του έργο και τις αξίες του ως ανθρώπου και επαναστάτη.
Ο εθνικός ποιητής της Κούβας, Νικολάς Γκιγιέν, στην ωραιότερη ποίησή του που έγραψε μετά την είδηση του θανάτου του Τσε Γκεβάρα, προφήτευσε: «Βρίσκεσαι παντού, ζωντανός, όπως δεν σε ήθελαν».
Και έτσι ο Τσε Γκεβάρα είναι ζωντανός και αντιμετωπίζει νέες μάχες. Το πνεύμα του βρίσκεται στον αγώνα του κουβανικού λαού ενάντια στο σκληρό και ενισχυμένο αποκλεισμό και τις ιμπεριαλιστικές επιθετικότητες, στην αντίσταση και τον ηρωισμό της Παλαιστίνης που δέχτηκε επίθεση, αποκαλύπτοντας και κατηγορώντας τους εγκληματίες Σιωνιστές, την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών που τους στηρίζει υποστηρίζοντας αυτή τη γενοκτονία, μαζί με άλλους που ενεργούν για να χλευάσουν την ανθρωπότητα.
Μόλις σκηνοθέτησαν μια τρομοκρατική ενέργεια που δείχνει μέχρι πού είναι ικανοί να φτάσουν με τη σύλληψη περισσότερων από 400 μελών του ανθρωπιστικού στολίσκου Global Sumud. Το Ισραήλ πρέπει να σταματήσει την ασέβειά του στο διεθνές δίκαιο, καθώς και τον αποκλεισμό και τη γενοκτονία του κατά του παλαιστινιακού λαού στη Γάζα. Ο κόσμος αξιώνει να σταματήσουν αυτή η γενοκτονία, καθώς και όλες οι εγκληματικές ενέργειες που διαπράττονται. Από εδώ, επιβεβαιώνουμε την ακλόνητη αλληλεγγύη μας με τον ηρωικό παλαιστινιακό λαό.
Καταδικάζουμε επίσης τις ανεύθυνες και επικίνδυνες ενέργειες της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών με την κλιμάκωση των ενεργειών της για να δικαιολογήσει μια στρατιωτική επίθεση κατά της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας, επιδιώκοντας να ιδιοποιηθεί το πετρέλαιο και άλλους φυσικούς πόρους της.
Ο Τσε Γκεβάρα, μεταμορφωμένος σε ποίηση, συνεχίζει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή σε υπεράσπιση των καταπιεσμένων και των δίκαιων σκοπών, προτρέποντάς μας να βιώσουμε προσωπικά κάθε αδικία, κάθε ταπείνωση του ανθρώπου οπουδήποτε στον κόσμο. Ζει και θα ζει σε κάθε άνδρα και γυναίκα που είναι πρόθυμοι να αγωνιστούν για έναν κόσμο δικαιοσύνης και ειρήνης.
Μέχρι τη νίκη για πάντα!
Ομιλία του συγγραφέα του βιβλίου
Μπάμπη Ζαφειράτου
Ο συγγραφέας του βιβλίου Μπάμπης Ζαφειράτος ξεκίνησε την ομιλία του με ένα φλογερό κατηγορώ για την εκτελούμενη γενοκτονία στη Γάζα, στην Παλαιστίνη, αναφέροντας τους στίχους του Τσε, από το ποίημά του «Ύμνος στον Νείλο» που έγραψε το 1956 όταν το Ισραήλ εισέβάλε στη Λωρίδα της Γάζας και στη Χερσόνησο του Σινά, και οι από τότε συνεργοί του, Αγγλία και Γαλλία, βομβάρδισαν το Πορτ Σάιντ.
Και μπήγονται και στη δική μου σάρκα οι άγριες δαγκωματιές από τα αποικιοκρατικά σαγόνια τα διεφθαρμένα αρπαχτικά σαγόνια του Ισραήλ. Λοιπόν, μπορεί κανείς να υποστηρίξει χωρίς ίχνος ντροπής το θρίαμβο του σπαθιού πάνω απ’ την πίστη του ανθρώπου;
Συνεχίζοντας αναφέρθηκε στην πρώτη γνωριμία του με τον Τσε: «Είναι εκεί στα 1958-1959, όταν άκουγα στο σπίτι μου, 10χρονος τότε, εντυπωσιασμένος, τις συζητήσεις που κάνανε οι μεγάλοι, εντυπωσιασμένοι κι αυτοί, για το εγχείρημα του Γκράνμα, όπου μια χούφτα άνθρωποι μόλις πάνω απ’ τα δέκα δάχτυλά μας, όπως λέει ο Νικολάς Γκιγιέν, ο εθνικός ποιητής της Κούβας, τα βάλανε με έναν ολόκληρο στρατό. Μα πιο πολύ με εντυπωσίαζε εκείνος ο γιατρός, γιατί είχαμε κάτι κοινό: το άσθμα μας…
Μετά από το καλοκαίρι του ’58, ήρθε το 1966, η Ρωμιοσύνη του Ρίτσου και σε μετάφρασή του ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος του Νικολάς Γκιγιέν, η δικτατορία, η είδηση της δολοφονίας του Τσε, οι συζητήσεις μας για το ότι δεν είναι αλήθεια και ότι αυτός συνεχίζει το αντάρτικό του, η φωτογραφία του απ’ τα ξένα, ο μύθος του... Ώσπου με ένα άλμα στο μέλλον, συνταξιούχος ων, μετά το πρώτο ταξίδι μου στην Κούβα το 2011 και κυρίως μετά το δεύτερο του 2015 που προανέφερα, ξαναγύρισα μοιραία στον γυμνασιακό μου Γκιγιέν, για να ανακαλύψω τα ποιήματά του για τον Τσε, που πρωτοεμφανιστήκανε το 2016 στο βιβλίο μου, Αηδόνια και Μπαζούκας και βρίσκονται και στον Τσε της Ποίησης. Κι από κει άρχισε σιγά σιγά να ξετυλίγεται το τεράστιο νήμα των στίχων και των κειμένων που γράφτηκαν γι’ αυτόν…
Ο Τσε είναι μια πολυσχιδής προσωπικότητα με ένα τεράστιο συγγραφικό έργο πίσω του, παρά τη σύντομη τρικυμιώδη επαναστατική ζωή του και πριν καλά καλά κλείσει τα 40 του χρόνια. Με πλήθος αναφορών στο βιβλίο θέλησα ακόμα να φωτίσω, στο μέτρο του δυνατού, τον αδηφάγο αναγνώστη, τον κριτικό λογοτεχνίας, τον σκακιστή, τον οικονομολόγο, τον αρχαιολόγο, τον φωτογράφο…
Μα εδώ θα επικαλεστώ τον Ίταλο Καλβίνο από το στοχαστικό κείμενό του για τον Τσε που θα το διαβάσετε στο βιβλίο: Ό,τι κι αν προσπαθώ να γράψω για να εκφράσω τον θαυμασμό μου προς τον Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, για το πώς έζησε και το πώς πέθανε, μου φαίνεται λειψό.
Γι’ αυτό και θα κλείσω με τους αισιόδοξους στίχους του Τσε από τη Σκοτεινή (που δεν είναι καθόλου σκοτεινή) Αυτοπροσωπογραφία του:
...νιώθω να ’ρχεται καταπάνω μου ο αχός
από του Μαρξ και του Ένγκελς το τραγούδι·
το παίζει ο Λένιν και το τραγουδάνε οι λαοί.
¡Hasta la victoria siempre!
¡Hasta la Poesía de la Revolución!
Χαιρετισμός του προέδρου του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου Φιλίας και Αλληλεγγύης
Νίκου Καρανδρέα
Στις σημερινές πολύ δυσοίωνες συνθήκες, όπου οι ιμπεριαλιστικές χώρες κονταροχτυπιούνται με μανία για τα κέρδη και την παγκόσμια κυριαρχία με κίνδυνο να οδηγήσουν την ανθρωπότητα στον όλεθρο· τώρα που μια ακόμα γενοκτονία εξελίσσεται στη γειτονιά μας, στην Παλαιστίνη, και που εντείνεται ο γενοκτόνος αποκλεισμός της Κούβας, αυτή η ίδια η κουβανική επανάσταση και ένας από τους κύριους εκφραστές της, ο Τσε Γκεβάρα, δείχνουν τη μια και μόνη δυνατή λύση: την πάλη του μεγάλου στρατού του προλεταριάτου για την ανατροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
Ο Φιντέλ Κάστρο, ο Τσε, η επαναστατική Κούβα είναι ξεχωριστής σημασίας υποκείμενα της διαχρονικής αυτής πάλης, που υλοποίησαν με δημιουργικό τρόπο τους αντικειμενικούς νόμους εξέλιξης της κοινωνίας.
Η κουβανική επανάσταση αποτέλεσε μια τομή στην ιστορία του 20ου αιώνα και ο Τσε έγινε το σύμβολό της. Η ρομαντική εικόνα, η ασυμβίβαστη στάση και ο ηρωικός και αποτρόπαιος θάνατός του ενέπνευσαν εκατομμύρια νέους σ΄όλο τον κόσμο και επηρέασαν πολύ περισσότερους, άσχετα από τον πολιτικό προσανατολισμό τους. Ο Τσε εξέφραζε –για πολλούς ασυνείδητα– την ανάγκη να ξεφύγουν από τα δεσμά μιας ζωής προδιαγεγραμένης, καλουπωμένης σύμφωνα με τα συμφέροντα και τις καταπιεστικές επιταγές της αστικής τάξης. Και ο πόθος αυτός φανερώθηκε ποικιλότροπα, λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά, στα τέλη της δεκαετίας του ‘60 με τις εκρηκτικές εξεγέρσεις στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.
Όμως, κατά τη γνώμη μου, η πιο ουσιαστική αιτία της διαχρονικής παρουσίας του Τσε στην κοινωνική συνείδηση, που μια έκφανσή της είναι και η ποίηση, έγκειται στο ότι εκφράζει την πραγματικά ανανεωτική, αναζωογονητική δράση της επαναστατικής διαδικασίας στην Κούβα. Αναζωογονητική δράση στον τρόπο εφαρμογής του μαρξισμού-λενινισμού που ήρθε σε ευθεία ρήξη με την καθιερωμένη από την εποχή του μεσοπολέμου αντιδιαλεκτική θεωρία των ξεχωριστών σταδίων και την προώθηση ως ουσιαστικά μοναδικού μοντέλου του ειρηνικού–κοινωβουλευτικού δρόμου για το σοσιαλισμό καθώς και με τη θεωρία της ειρηνικής συνύπαρξης πάση θυσίαׄ θεωρίες που οδήγησαν στο δρόμο της συνθηκολόγησης με τον καπιταλισμό και την ανατροπή. Αναζωογονητική καθώς ήρθε σε ρήξη και με την απομάκρυνση από τον ταξικό και λαϊκό τρόπο εφαρμογής της δικτατορίας του προλεταριάτου που παρατηρήθηκε στα σοσιαλιστικά κράτη, με το υποκείμενο της επανάστασης, την εργατική τάξη, διαλυμένη μέσα στο «παλλαϊκό κράτος», μακριά από την ενεργό πολιτική δράση.
Το είναι του Τσε ήταν ταυτισμένο με την επαναστατική πράξη. Ένας εφηβικός ιδεαλισμός μετατράπηκε γοργά σε μέθεξη με τα βάσανα και τους καημούς των λαών της Λ. Αμερικής, και συνάντησε το φαρδύ ποτάμι της πολύχρονης κουβανικής επανάστασης στη σύγχρονη πορεία του, όπως αυτή είχε επικαιροποιηθεί και οργανωθεί από τον Φ. Κάστρο. Τα πολλά και πολύπλευρα διαβάσματά του, οι μέχρι τότε εμπειρίες του, συστηματοποιήθηκαν μέσα στην επαναστατική διαδικασία, μέσα στην οργανωμένη πάλη με την καθοδήγηση του Φιδέλ Κάστρο, μέσα στη γοργή μετατροπή της επανάστασης από αντιιμπεριαλιστική σε σοσιαλιστική.
Όπως έγραφε ο ίδιος: Πρακτικοί επαναστάτες εμείς, αγωνιζόμενοι εναντίον της παλιάς δομής της εξουσίας, στηριζόμενοι στο λαό προκειμένου να καταστρέψουμε αυτή τη δομή και με κίνητρο του αγώνα μας την ευτυχία αυτού του λαού, δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά να συμμορφωνόμαστε με τις επιστημονικές προβλέψεις του Μαρξ. Οι νόμοι δηλαδή του μαρξισμού περιέχονται στα συμβάντα της Κουβανικής Επανάστασης —και καλό είναι να το τονίσουμε για μια ακόμα φορά— ανεξάρτητα από το γεγονός αν οι ηγέτες της εφαρμόζουν ή γνωρίζουν σε βάθος αυτούς τους νόμους από θεωρητική άποψη.
Ο Τσε αισθανόταν πολύ βαθιά κάθε αδικία που γινόταν απέναντι σ’ οποιονδήποτε, οπουδήποτε. Έτσι συναίσθημα και λογική ενωμένα τον οδηγούσαν με απόλυτη συνέπεια στη δράση, στην ένοπλη επαναστατική δράση ενάντια στον ιμπεριαλισμό σ’ όποιο μέρος του κόσμου.
Στα λίγα χρόνια της παρουσίας του στην Κούβα μετά τη νίκη της επανάστασης, η επίδρασή του ήταν σημαντική στην πολιτική πάλη και στους τομείς των εξωτερικών σχέσεων και της οικονομίας. Ένα από τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της κουβανικής ηγεσίας και του Τσε ήταν οτι κατάφερνε να καθοδηγεί και να μαθαίνει, να αφομοιώνει τα πιο προοδευτικά στοιχεία που πρόβαλλαν μέσα από τη λαϊκή πάλη. Να διατηρεί έναν ειλικρινή, ανοιχτό και ισότιμο διάλογο με τον εργαζόμενο λαό με στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή πολιτική και κοινωνική ενεργό συμμετοχή του στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, η οποία, με τη σειρά της, είναι αλληλένδετη με την ανάπτυξη των καλύτερων χαρακτηριστικών του ανθρώπου: την κοινωνική συνείδηση, τη συνειδητή εργασία, τον αλτρουϊσμό, την έμπρακτη διεθνιστική αλληλεγγύη.
Ο Τσε δολοφονήθηκε πριν από 58 χρόνια. Όμως η παρουσία του στην Κούβα είναι συνεχής: Στην εποποιία της Αγκόλα (1975-1989), στη Διαδικασία Επανόρθωσης (1986-1991), στην Ειδική Περίοδο, στις τωρινές ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Ακόμα περισσότερο, συνεχίζει να υπάρχει ως μία από τις μορφές που παίρνει το φάντασμα που πλανιέται πάνω από τον παρακμασμένο αστικό κόσμο, οδηγός και φορέας ταυτόχρονα της ανατροπής του.